Stato   (мемлекет),  ағылшынша  –  State

  (мемлекет),  ағылшынша  – 

,  ал  французша  – 

 деген терминді енгізді. Мемлекет қоғамның саяси ахуалын: билік 

ұстағандар мен соларға тәуелділердің қарым-қатынасы, тиісті дәрежеде 

құрылған,  ұйымдастырылған  саяси  биліктің,  сондай-ақ  заңдардың 

болуын  білдіреді.  Оның  үстіне,  бұл  қозғалмайтын,  қатып  қалған 

құрылым  емес,  күресуші  күштердің  арасалмағына  тәуелді,  өзгермелі 

ахуал болып отыр.

Макиавеллиге  дейін  барлық  саясаткер-теоретиктер  үшін  басты 

мәселе  –  мемлекеттің  мақсаты  болды.  Билік  тек  әділеттілікке,  әл-

ауқатқа, азаттыққа немесе Құдайға қол жеткізу құралы деп ұғынылды. 

Ал  Макиавелли  мақсатты  биліктің  өзі  деп  сендіреді  де,  мақсатқа 

жету  құралдарын:  билікті  қалай  алуды,  ұстап  қалуды  және  таратуды 

ғана  талқылайды.  Ол  билікті  моральдан,  діннен  және  философиядан 

бөліп,  мемлекетті  басқа  бастауларға  тәуелсіз,  құндылықтардың  дер-

бес  жүйесі  ретінде  қарайды.  Макиавелли  еш  жерде  моральсыздықты 

117

дәріптемейді,  ол  жалпыадамзаттық  құндылықтарды  жоққа  шығар-

майды.  Оның  пікірінше,  билік  пен  моральдың  жай  қағидалары  бір-

бірімен қиыспайды. Мемлекет қайраткерінің мұқтаждықтары мораль-

дан жоғары тұр.

Мемлекет туралы макиавеллилік ой-пікірлердің сипатты үлгілерін 

оның «Тақсыр» атты кең танымал еңбегінен көреміз: «... Адамдардың 

көзіне жаны ашығыш, ізгілікті болып көрініп қана қоймай, іс жүзінде 

де  сондай  болу  керек,  бірақ  іштей,  егер  қажет  болса,  қарама-қарсы 

қасиеттеріңді  де  көрсетуге  дайын  болған  жөн»;  «...Құзырындағылар 

үшін  лайықсыз  істерді  тақсырлар  басқаларға  жүктеуге,  ал  лайықты 

істерді өздері орындауға тиіс» және т.б.

Демек, Н.Макиавелли алғаш рет 

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: