1
Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі
«Алматы энергетика жəне байланыс университеті»
Коммерциялық емес акционерлік қоғамы
Электр энергетика факультеті
«Еңбек қауіпсіздігі жəне инженерлік экология» кафедрасы
Бекітемін:
ЭЭФ деканы
__ Саухимов А.А.
«_____»_____________2017 ж.
5В071800 – «Электр энергетика» мамандығы бойынша
OKh 4243
– ӨНЕРКƏСПТІК ҚАУІПСІЗДІК
пəнінің силлабусы
Курс
Семестр
Барлық кредиттер
ECTS- барлық кредиттер
Барлық сағаттар саны
Дəрістер
Зертханалық сабақтар
СӨЖ
Соның ішінде СОӨЖ
ЕСЖ
Емтихан
4
7
2
3
90
15
30
45
15
2
Алматы 2017
2
Силлабусты 5В071800 – «Электр энергетика» мамандығы бойынша
мамандығы бойынша жұмыс бағдарламасы негізінде аға оқытушы Торғаев
Ə.Ə. құрастырған.
Силлабус
«Еңбек
қауіпсіздігі
жəне
инженерлік
экология»
кафедрасының 2017 жылдың 21-маусымдағы мəжілісінде қарастырылды
жəне мақұлданды (хаттама №11).
Кафедра меңгерушісі Абикенова А.А.
Силлабус оқу – əдістемелік комиссия отырысында 2017 жылдың 23 -
маусымдағы мəжілісінде қарастырылды жəне бекітілді (хаттама № 4).
3
1 Оқытушы:
Торғаев Əбіш Əліпұлы - АЭжБУ, «Еңбек қауіпсіздігі жəне инженерлік экология»
кафедрасының аға оқытушысы, каб. А113.
Байланыстары: 8(727)292-67-05, a.a.torgaev@mail.ru.
«Еңбек қауіпсіздігі жəне инженерлік экология» кафедрасы, каб. А113.
2 Курстың аудиториялық сабақтарының жүргізілу орны жəне уақыты оқитын
сабақтар кестесінде көрсетілген, СОӨЖ кеңес беру графигі электр энергетика факультеті
деканатының (С209) жəне «ЕҚжИЭ» кафедрасының (А113) хабарлама тақталарында
орналасқан.
3 Оқу пəнінің сипаттамасы
3.1 Пəннің мақсаты - адамды
өндірістегі еңбек жасау жолында пайда болатын негізгі
қауіпті жəне зиянды факторлармен таныстыру, қызметкерлердің денсаулығын жəне
қауіпсіздігін сақтауға бағытталған негізгі шаралар жəне амалдарды зерттеу, неғурлым
қолайлы жүмыс жағдайын туғызу, жұмыс өнімділігін көтеру.
3.2 Пəннің міндеті
- Пəннің міндеті: конституция талаптарын, еңбек қорғау саласына
арналған өкімет қаулыларын жəне ҚР заңдарын оқып білу.
Құқықтық нормаларын, заңдық актілерді, еңбек қорғау стандарттарын, ғылми
үйымдастыру жүмыстарының принциптерін, адамның жүмыс өнімділігін көтеруге жəне
жұмыс жасау қабілеттілігіне əсер ететін факторларды білу қажет.
3.3 Пəннің қысқаша мазмұны (негізгі тараулар):
Еңбекті қорғауды ұйымдастыру жəне
құқықтық мəселері өндірісте болатын қауіптер мен зияндар. Адам ағзасына өндірістік
фактрорлардың əсер етулері жəне қорғау əдістері. Өндірістегі техникалық қауіпсіздік
жəне қауіпсіздіктің техникалық құралдары.
Оқытудың нəтижесі: Еңбек
жағдайын бағалау əдістері, еңбек жағдайын бағалау, жұмыс
ауырлығын жəне категориясын анықтау бойынша нормативті құжаттар ілімдерін игеру.
Əртүрлі өндірістерде еңбекті ұйымдастыру.
Білу керек: өндірістік
үрдістерде еңбекті қорғау облысында заңнамалық – құқықтық
базасының негіздерін; өндіріспен, құрастырумен, пайдаланумен жəне өндірістік
нысандарды жөндеумен байланысты үрдістердегі қауіпті жəне зиянды өндірістік
факторлардың табиғатын; қауіпті жəне зиянды өндірістік факторлардан адамдарды қорғау
құралдарын пайдалану, жөндеу жəне сақтау тəртібін; өнеркəсіптік жабдықтардың жəне
өндірістік үрдістердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету принциптерін; нысандардың жұмыс
жағдайларында
құрылғыларға
санитарлық-техникалық
талаптарды
жəне
сала
нысандарында ғимараттарды, құрылыстарды, цехтарды, бөлімшелерді, жұмыс орындарын
пайдалануды жəне оларды қамтамасыз ету принциптерін; өндірістік жарақаттың алдын
алу шарларын, өндірістегі сəтсіз оқиғаларды тергеу тəртібін; өндірісте еңбек қауіпсіздігі
бойынша жұмыстарды ұйымдастыруды
Қабілеті болу керек: – қауіпті жəне зиянды өндірістік факторлардан өндірістік жəне жеке
қорғау шамаларын өлшеу жайында.
Дағдысы болуы керек:– еңбек жағдайының қауіпсіздігін ұйымдастыруда жəне есептеу
əдістерінде жəне қорғау құралдын таңдауда.
3.4 Пререквизиттер:
Курс студенттің мектеп бағдарламасының химия, физика,
математика жəне электрониканың теориялық негіздері пəндері негізінде құрылған.
3.5 Постреквизиттер:
Курс бакалаврды дайындауда жалпы білім беру пəні болып
табылады. Теориялық жəне практикалық алынған білімдері студенттің дипломдық
жұмысты жобалағандағы «Өмір тіршілік қауіпсіздігі» бөлімінде қолданады.
4
4. Пəннің структурасы жəне мазмұны
4.1 Теориялық дайындық (15 сағ.)
Дəрістік сабақтар – сағаттар торы
Дəріст
ер
Тақырып
Əдебиет нөмері
1
Кіріспе. Пəннің мақсаты жəне мазмұны – 2 сағат.
1, 2, 9, 12
2
Еңбекті қорғауды ұйымдастыру, құқықтық жəне əкімшілік
негіздері– 2 сағат.
3,4,5,6
3
Өндірістік жарақаттатардың себептерін зерттеу əдістері – 2
сағат.
1, 4, 13, 15
4
Өндірістік қауіпті жəне зиянды факторлар – 2 сағат.
1, 4, 13, 15
5
Еңбек гигиенасы жəне өндірістік санитария– 2 сағат.
10,12,16,17
6
Өндірістік жабдықтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
Қысыммен жұмыс істейтін қондырғылар мен құбырларды
пайдаланған кездегі еңбек қауіпсіздігі– 2 сағат.
16,17,21,26,
27
7
Өрт қауіпсіздігі негіздері – 2 сағат.
4,9,10,13,15,
8
Электр қауіпсіздігі негіздері – 2 сағат.
16,17,21,26
4.2 Практикалық дайындық
4.2.1 Зертханалық сабақтардың тақырыптары (30 сағ.)
Зертх. жұм.
Тақырыптар
Əдебиет
нөмері
1
Алғашқы дəрігерге дейінгі медициналық көмек көрсету – 2
сағат.
9,10,11,12,13,
14,15,16
2
Өндірістік бөлмелердегі метеожағдайды зерттеу – 4 сағат.
9,10,11,12,13,
14,15,16
3
Жасанды өндірістік жарықтандырудың сипаттамаларын
зерттеу – 4 сағат.
9,10,11,12,13,
14,15,16
4
Адам денесінің электрлік кедергісін зерттеу – 4 сағат.
9,10,11,12,13,
14,15,16
5
Электр жабдықтарының қорғаныс нөлденуін зерттеу – 4
сағат.
9,10,11,12,13,
14,15,16
6
Электр қондырғыларының қорғаныс жерлендіруін зерттеу
– 4 сағат.
9,10,11,12,13,
14,15,16
7
Өндірістік шудан қорғауды зерттеу – 4 сағат.
9,10,11,12,13,
14,15,16
8
Өндірістік дірілден қорғауды зерттеу – 4 сағат.
9,10,11,12,13,
14,15,16
4.3 Есептік - сызба жұмыстарының тақырыптары
1. Жұмыс орнындағы шу деңгейінің акустикалық есебі жəне қорғану шаралары.
2. Радиожиіліктердің электромагниттік сəулелену қарқындылығын анықтау, қорғау
шараларын жетілдіру.
4.4 Студенттердің өзіндік жұмыстарының тақырыбы (45 сағ.)
1. Еңбекті қорғау жəне тіршілік қауіпсіздігі негіздері обылысында мемлекеттік саясаттың
негізгі бағыттары. Негізгі түсініктер жəне анықтамалар. Заңнамалық жəне нормалық
актілер мен құжаттар.
2. Басқару жүйесінің жалпы жағдайлары. Еңбек қауіпсіздігінің басқару нысандары
ұйымдары жəне функциялары. Еңбек қауіпсіздігі бойынша іс – шараларды жоспарлау
жəне ұйымдастыру. Өндірістік жарақаттың пайда болуын тергеу, есепке алу, талдау жəне
5
себептері. Өндірістік жарақатты зерттеу əдістері, көрсеткіштері жəне алдын алу. Еңбек
қауіпсіздігі нұсқаулары.
3. Өндірістік қауіпті жəне зиянды факторлар. Олардан қорғанудың құралдары.Өндірістік
қауіпті жəне зиянды факторлардың анықтамалары жəне классификациялары. ӨҚФ жəне
ӨЗФ жұмыс істейтіндерді қорғау құралдарының классификациясы. Еңбек қауіпсіздігін
қамтамасыз ету себептері, əдістері жəне құралдары.
4. Өндірістік бөлмелердегі жəне жұмыс орындарындағы микроклимат.Микроклиматтық
факторлардың адамға əсер етулері. Істелетін жұмыстардың ауырлық категориялары.
Микроклиматтық факторлардың көздері жəне олардың шамалары. Адам организмінің
терморегуляциясы. Микроклиматтың шамаларын нормалау. Ауа алмасуды анықтау
тəсілдері. Желдетудің табиғи жəне жасанды түрлері. Өндірістік кəсіпорындардғы желдету
жүйелері.
5 Өндірістік жарықтандырудың негізгі көрсеткіштері. Өндірістік жарықтандыруға
қойылатын талаптар. Өндірістік жарықтандырудың түрлері жəне жүйелері. Өндірістік
жарықтандыруды нормалау. Өндірістік жарықтандыруды есептеу əдістері.
6. Өндірістік шу жəне діріл. Адам организміне шудың əсер етуі. Дыбыстық тербелістердің
негізгі сипаттамалары. Шу деңгейлерін нормалау. Шумен күресу құралдары мен əдістері.
Инфрадыбыстан жəне ультрадыбыстан қорғану. Дірілдің сипаттамалары. Адам
организміне дірілдің əсер етуі. Діріл деңгейін нормалау.
7. Заттардың жануы жəне жарылыс. Өрттердің таралу түрлері. Олардың таралу себептері.
Ғимараттар мен құрылыстардың өртке төзімділігі. Ғимараттар мен құрылыстардың
жарылысқа – өртке қауіптілік категориялары.Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі.
Адамдарға əсер ететін өрттің қауіпті факторлары. Өртті сөндіру құралдары. Өртте зардап
шеккендерге дəрігерге дейінгі медициналық көмек шаралары.
8. Адам организміне электр тогының əсер етуі. Электр тогымен адамның зақымдану
дəрежесіне əсер ететін факторлар. Токтың əсер етуінің шекті – рұқсат етілген деңгейі. Ток
жүретін бөліктерге жанасудың қауіптілігі. Электр қондырғыларда жұмыстардың
қауіпсіздігін қаматамасыз ететін техникалық құралдар.
5 Аралық жəне қорытынды бақылау үшін сұрақтар тізімі
1. Еңбек қорғаудың негізгі міндеттері қандай?
2. Еңбекті қорғау проблемаларының қарқыны.
3. Өндірістегі еңбекті қорғауды ұйымдастыру.
4. Еңбекті қорғаудың құқықтық негіздері.
5. Өндірістік жарақаттарды талдау əдістері.
6. Қазақстан Республикасындағы Мемлекеттік жəне қоғамдық қоршаған
ортаны қорғау басқармасы.
7. Шаңның адам организміне əсер етуі.
8. Тірі жүйе құрылымдар дəрежесі.
9. Организмнің шарты жəне тіршілік ортасы.
10. Ауаны шаңнан тазалау əдістері.
11. Организмдер мен өзгеретін орта арасындағы сəйкестік.
12. Табиғи сұрып жəне конвергенттік эволюция.
13. Зиянды заттар жəне олардың жіктелуі.
14. Кеңістіктегі жəне уақыттағы экологиялық факторлар əрекетіне организм
реакциясы: толеранттық, акклиматизация, бейімделу.
15. Өндірістік жарық беру мақсаты жəне талаптары.
16. Жасанды жəне табиғи жарықтандыру.
17. Шудың жəне дірілдің көздері оны анықтайтын факторлар.
18. Инструктаждың (нұсқаулықтың) қандай түрлері бар?
19. Кіріспе нұсқаулықтан кім босатылады?
20. Жұмыс орнында алғашқы инструктажды (нұсқаулықты) кім жүргізеді?
6
21. Еңбекті қорғау жєне техника қауіпсіздігі бойынша жоспардан тыс инструктаж
(нұсқаулық) қашан жүргізіледі?
22. "Қазақстан Республикасының еңбек туралы Заңына" сəйкес апта ішін-дегі жұмыс
уақытының нормативті ұзақтығы қандай?
23. 14-16 жастағы жұмыс істеушілердің апта ішіндегі жұмыс уақытының нормативті
ұзақтығы қандай?
24. 16-18 жастағы жұмыс істеушілердің апта ішіндегі жұмыс уақытының нормативті
ұзақтығы қандай?
25. 18 жастан кіші жұмыс істеушілерді түнгі жұмысқа жіберуге рұқсат етіледі ме?
26. ЕҚСЖ (ССБТ) дегеніміз не?
27. ЕҚБЖ (СУОТ) дегеніміз не?
28. Стандарттардың қандай категориялары болады?
29. ЕҚБЖ-де басқару обьектісі болып не табылады?
30. Кəсіпорындардағы еңбек қорғау бойынша заңдылықтардың бұзылуына кім жауап
береді?
31. Кєсіпорындардағы өндірістік жұмыстардың қауіпсіздігін ұйымдас-тыру бойынша
шұғыл жетекшілік ету кімге жүктеледі?
32. Өндірістегі сəтсіз жағдайлардың дұрыс жəне өз уақытында зерттелуі мен есептелуіне
кім жауап береді?
33. Өндірістегі сəтсіз жағдайларды зерттеу қанша уақыттың ішінде жүр-гізіледі?
34. Созылмалы ауру туралы ақпаратты алған сəттен бастап сəтсіз жағдайларды зерттеу
қанша уақыттың ішінде жүргізіледі?
35. Өте тез кəсіптік улануды зерттеу қанша уақыттың ішінде жүргізіледі?
36. Қандай уақытта еңбек қорғау бойынша мемлекеттік техникалық инспекторы сəтсіз
жағдайды зерттеуге шақыртылады?
37. Қандай жағдайда сəтсіз жағдайды зерттеу үшін жоғарғы шаруашылық органының
басшыларының бірі шақыртылады?
38. Жұмыскер сəтсіз жағдайға ұшырап, еңбекке бейімділігін қанша күнге жоғалтқанда
өндірісте Н-1үлгісіндегі акт рəсімделеді?
39. Қандай жағдайда сəтсіз жағдайды зерттеу арнайы жүргізіледі?
40. Жұмыскер жұмысқа келе жатқанда жəне жұмыстан қайтқанда болған сəтсіз жағдай
қанша уақыт ішінде зерттеледі?
6 Студенттердің жетістіктерінің бағасы бойынша мағлұмат
6.1 Бағалау жүйесі
Кредиттік оқыту технологиясында қабылданған курс бағдарламасы бойынша
студенттердің жетістік деңгейі қорытынды бағалар шкаласы бойынша бағаланады (1
кесте).
1 кесте - Оқу жетістігін бағалау жүйесі
Əріп
жүйесі
бойынша
Б
алл
Дұрыс жауаптардың %-
дық түрі
Дəстүрлі жүйе бойынша
А
9
95- 100
Өте жақсы
А-
8
90-94
В+
7
85-89
Жақсы
В
6
80-84
В-
5
75-79
С+
4
70-74
Қанағаттандырарлық
С
3
65-69
С-
2
60-64
Д+
1
55-59
7
Д-
0
50-54
F
0
0-49
Қанағаттандырылмаған
Рейтингілік рұқсат (РР) бағасы семестр кезінде жиналады. Оқу жұмысының əрбір
түрі 100- балдық шкала бойынша бағаланады жəне 2 кестеге сəйкес салмақтық
коэффициентті ескере отырып рейтинг рұқсатқа қосылады.
2 кесте - Əр жұмыс түрінің бағалануы
Шамалар
Коэффициент салмағы
Зертханалық жұмыстардың орындалуы
0,3
Есептік-сызба жұмыстары
0,3
Аралық аттестация
2х0,1
Дəрістік сабақтарға қатысу
0,1
Тəжірибелік сабақтардың орындалуы
0,1
Ағымдағы бақылаудың орташа бағасы (Ор)
1,0
Аралық бақылау (АБ) семестрде екі рет өткізіледі (Б1 жəне Б2) жəне əр қайсысы
оқытушымен 100-баллдық шкаласымен бағаланады.
Бақылау рұқсаттамасы PLATONUS ақпараттық жүйесімен есептеледі:
БР=(Б1+Б2)/2*0,2+Ор*0,8
Қорытынды баға келесідей шығарылады
Қ=0,6БР+0,4Е,
Е – емтихандық бағасының сандық баламасы.
6.2 Балды қою саясаты
Максималды бағалау балдары жұмыстың бірқалыпты орындалуы жəне жоғары
сапалы жағдайы кезінде қойылады. Тестілеуді жəне дəрістік сабақтарға қатысуды бағалау
баллдары дұрыс жауаптар саны мен жіберген дəріс сандарына байланысты қойылады.
6.3 Университеттің оқушыларының академиялық жинақылығын ұйымдастыру
кезінде бағаларды аудару
ECTS (трансферттің жəне кредиттердің жинақталудың еуропалық жүйесі) бойынша
ҚР оқитындардың оқу жетістіктерін бағалау балдық-рейтингілік əріптік жүйесіне
бағаларын аудару жəне 4 жəне 5 кестелерге байланысты кері іске асады.
3 кесте - ҚР оқитындардың оқу жетістіктерін ECTS бойынша бағаларын балдық-
рейтингілік əріптік жүйесіне бағалауға аудару
ECTS
бойынша
бағалау
Əріп жүйесі
бойынша бағалау
Балдардың
сандық
эквиваленті
%-дық
құрамы
Дəстүрлі жүйе
бойынша бағалау
А
А
4,0
100
Өте жақсы
В
В+
3,33
85
Жақсы
С
В
3,0
80
D
С
2,0
65
Қанағаттанарлық
E
D
1,0
50
FX, F
F
0
0
Қанағаттанарлықсыз
4 кесте – ҚР балдық - рейтингілік əріптік жүйесінің бағаларын ECTS бойыншабағаға
аудару
Əріп
жүйесі
бойынша
Балдардың
сандық
%-дық
құрамы
Дəстүрлі жүйе
бойынша бағалау
ECTS
бойынша
8
бағалау
эквиваленті
бағалау
А
4,0
95-100
Өте жақсы
А
А-
3,67
90-94
В+
3,33
85-89
Жақсы
В
В
3,0
80-84
Жақсы
С
В-
2,67
75-79
С+
2,33
70-74
Қанағаттанарлық
С
2,0
65-69
Қанағаттанарлық
D
С-
1,67
60-64
D+
1,33
55-59
D
1,0
50-54
Қанағаттанарлық
E
F
0
0-49
Қанағаттанарлықсыз
FX, F
7 Курстың саясаты :
-сабаққа кешікпеу жəне жібермеу;
-сабақтарға белсенді қатысу жəне зертханалық жұмысты дер кезінде қорғау;
-зертханалық жұмыстарды оқытушы берген мерзімде өңдеу;
-есептік-графикалық жұмысты оқытушы берген мерземде көрсету;
-СӨЖ берілген материалды өз бетінше орындау.
8 Академиялық этика нормалары:
-
тəртіптілік;
-тəрбиелік;
-шыншылдық;
-жауапкершіліктік;
-аудиторияда ұлы телефонды өшіріп жұмыс істеу.
Келіспеушілік жағдайларды оқытушымен, эдвайзермен, оқу топтарында талқылану
керек, ал шешілмейтін кезде деканат қызметкерлеріне жеткізіледі.
Əдебиеттер тізімі
Негізгі
1. Қазақстан Республикасының Конституциясы. Алматы 30 тамыз 2007 ж.
2. «Еңбекті қорғау қауіпсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының Заңы. Астана, 8
ақпан 2009 ж.
3. «Қауіпті өндірістік нысандардағы өнеркəсіп қауіпсіздігі туралы» Қазақстан
Республикасының Заңы. Астана, 3 ақпан 2009 ж.
4. Трудовой Кодекс Республики Казахстан от 15.05.2007 г.
5. Анализ и оценка риска производственной деятельности: П.П. Кукин, В.Н. Шлыков, Н.Л.
Пономарев, Н.И. Сердюк. – М.: Высш.шк., 2007.-328с.
6. Безопасность жизнедеятельности. Безопасность технологических процессов и
производств. (Охрана труда). П.П.Кукин, В.Л.Лапин, Н.Л.Пономарев и др. М.: Высш.шк.,
2007. -335с.
7. Микглоков В.Ю. Безопасность жизнедеятельности. Ростовн. Д.: Феникс, 2007. – 557 с.
8. Человеческий фактор в обеспечении безопасности и охраны труда. П.П. Кукин, Н.Л.
Пономарев, В.М. Попов и др. – М.: Высш.шк., 2008. -397 с.
Қосымша
9
9. Дюсебаев М.К., Кашкарова З.А., Жандаулетова Ф.Р. Охрана труда и основы
безопасности жизнедеятельности. Конспект лекций. - Алматы: АИЭС, 2006. - 40с.
10. Хакимжанов Т.Е. Охрана труда. Учебное пособие для вузов. Алматы, 2006. - 288 с.
11. Хакимжанов Т.Е. Сборник задач по ОТ и БЖД. Учебное пособие для вузов. Эверо.
Алматы, 2007 г., 80 с.
12. М.К. Дюсебаев, А.С. Бегимбетова. Охрана труда и основы безопасности
жизнедеятельности. Программа, методические указания и контрольные задания для
студентов специальностей 050719 - Радиотехника, электроника и телекоммуникации,
050717 - Теплоэнергетика заочной формы обучения. – Алматы: АИЭС, 2007. – 27 с.
13. Абдимуратов Ж.С., Мананбаева С.Е. Безопасность жизнедеятельности.
Производственное освещение. Алматы, АИЭС, 2009 г.
14. Ф.Р. Жандаулетова, А.С. Бегимбетова. Безопасность жизнедеятельности.
Методические указания к выполнению темы «Защита от производственного шума» в
разделе БЖД в выпускных работах для всех специальностей. Бакалавриат. – Алматы:
АИЭС, 2009 г.
15. Санатова Т.С., Байзакова А.А. Охрана труда. Методические указания к выполнению
РГР. Алматы, 2005 г.
16. Дюсебаев М.К., Санатова Т.С., Абикенова А.А. Методические указания по дисциплине
ОТ к выполнению лабораторных работ «Изучение приемов оказания первой помощи
пострадавшим с помощью тренажера «Витим-2/02» и аппарата дыхания ДП-2» для
студентов всех форм обучения и всех специальностей. Алматы: АИЭС, 2006.
Достарыңызбен бөлісу: |