Атты VII халықаралық Ғылыми-əдістемелік конференция жəне қазақ психологиялық ҚОҒамының І қҰрылтай съезінің

205 

В  государственной  программе  РФ  "Развитие  образования (2013 – 2020 гг.)"  отмечается,  что  в 

соответствии  с  меняющимися  запросами  населения  и  перспективными  задачами  развития 

российского общества и экономики необходима гибкая, подотчётная обществу система непрерывного 

образования,  развивающая  человеческий  капитал  и  обеспечивающая  текущие  и  перспективные 

потребности  социально-экономического  развития  РФ.  Другими  словами,  речь  идёт  о  процессе, 

получившем  название  «обучение  в  течение  всей  жизни» – Life-Long- Learning (LLL). В  этой  связи 

проектирование  образовательных  программ,  может  включать  в  себя  разработку  индивидуальных 

образовательных  траекторий,  возможно,  с  учётом  типологических  особенностей  субъекта 

деятельности,  для  обеспечения  развития  его  способностей  и  адаптации  в  контексте  динамично 

развивающегося социума.  

Современным 

направлением 

развития 

высшего 

образования, 

ориентированным 

на 

международный  рынок  труда,  на  потребности  регионов  и  на  интеллектуальный,  творческий, 

личностный  потенциал  участников  образовательного  процесса,  является  введение  в  практику 

подготовки  специалистов  междисциплинарных  магистерских  образовательных  программ.  Мировой 

опыт  доказывает  продуктивность  междисциплинарных  магистерских  программ  для  формирования 

инновационного  поведения  личности,  массово  востребованного  обществом  и  для  повышения 

конкурентоспособности выпускников российских вузов, их ускоренной интеграции в международное 

пространство.  

По словам Б.Г. Ананьева, развитие междисциплинарных связей, особенно между психологией  и 

естественными  и  общественными  науками,  можно  считать  одним  из  наиболее  характерных 

проявлений  интеграции  научных  дисциплин. «На  протяжении  многих  десятилетий  положение 

психологии в системе наук складывалось как нельзя более драматически. Её определяли то как науку 

естественную  (биологическую),  то  как  науку  общественную  (историческую),  то  как  «смешанную» 

(биосоциальную  и  социобиологическую). … Однако  в  настоящее  время  «дефект»  психологии,  её 

«аномалия»  оборачиваются  принципиальными  выгодами  для  всей  современной  науки. … Надо 

полагать, обособленность наук осталась в прошлом» [5, с. 31].  

Для  обеспечения  качества  подготовки  выпускников  необходимо  сбалансированное  соответствие 

всей  системы  образования  потребностям,  целям  и  ценностям  современного  общества,  которое 

принято  характеризовать  как  «общество  знаний»,  глобальных  возможностей  и  глобальной  ломки 

стереотипов и систем ценностей.  

 

Литература 

1.  Климов  Е.А.  О  предполагаемых  путях  развития  психологического  образования  в  России // Вестник 

МГУ. Сер. 14. Психология. 1998. № 3. С. 3–15.  

2.  Колосова  В.В.  Научный  потенциал  социально-психологического  знания:  проблемы  становления  и 

перспективы развития. // Приволжский научный вестник. 2014. Приволжский научный вестник. – 2014. 

– № 11–2 (39). С. 147 – 152.  

3.  Колосова  В.В.  Парадигма  профессионально-личностного  развития  и  задачи  модернизации 

образовательных  программ  [Электронный  ресурс] // Науковедение. – 2013. – №4. – URL: 

http://naukovedenie.ru/PDF/84pvn413.pdf (дата обращения: 18.11. 2017). 

4.  Кон И.С. Социологическая  психология. – М.: Московский психолого-социальный институт; Воронеж: 

Издательство НПО «МОДЭК», 1999. – 560 с. С.166 – 167.  

5.  Ананьев  Б.Г.  Человек  как  предмет  познания  (Серия  «Мастера  психологии») – СПб.:  Питер, 2001.  

– 288 с.  

 

 

Қуанжанова Қ.Т. 

(Қазақстан Республикасы, Ақтөбе қ, 

Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті) 

 

СТУДЕНТТЕРДІҢ КӨЗҚАРАСЫ НЕГІЗІНДЕ ЖОО ОҚЫТУШЫ ТҰЛҒАСЫ 

 

Қазіргі  жаһандану  жағдайында  мемлекеттің  əлемдік  білім  кеңістігіне  енуі  барысында  болашақ 

мамандарды  даярлаудың  сапасын  жақсарту  мəселесіне  баса  назар  аударылып  отыр.  Осы  тұрғыдан 

Қазақстан  Республикасының  Президенті  Н.Ə.Назарбаев  Ұлт  жоспары [1] «100 нақты  қадам» 

бағдарламасында  «Ұлттың  дамыған  мемлекеттердің  отыздығына  кіруі  үшін  адам  капиталының 

сапасын  көтеріп,  кадрлардың  бəсекелестік  қабілетін  арттыруымыз  қажет» – деп,  нақты 

тапсырмаларды міндеттеген болатын. 

Осыған орай, ағымдағы заманауи білім беру əлемнің жетекші мемлекеттерінің бəсекеге қабілетті 

талаптарына  жəне  инновациялық  даму  моделінің  стратегиялық  дамыту  бағытына  сəйкес  құрылуы 

қажет.  Бұл  жағдай  əлемдік  білім  беру  кеңістігінде  жан-жақты  интеграциялық  білімге  құмар, 

206 

күнделікті  өзгерістерге  тез  бейімделетін,  өз  бетімен  шығармашылық  іс-əрекеттер  жасай  алатын, 

əлеуетті, зияткер ұлтты қалыптастыруды талап етіп отыр.  

Ал  бұл  болса,  білім  беру  субъектілері  бойында  белсенділік,  бастамашылдық,  өзін-өзі  анықтау, 

өзін-өзі  белсендіру,  өзін-өзі  жетілдіру,  өзбетімен  шешім  қабылдау  сияқты  тұлғалық-кəсіби 

қасиеттерін дамыту қажеттілігін арттыра түседі.  

Жоғары  оқу  орнындағы  (ЖОО)  білім  беру  субъектілерінің  негізгілерінің  бірі  болып  оқытушы 

саналатыны белгілі. Ал заманауи педагогтың білім беруді ізгілендіруде, білім алушыларды оқыту мен 

тəрбиелеу  үрдісінде  олардың  əлеуметтік  рөлінің  басымдығы  маңызды  болып  табылады.  Осыған 

байланысты  олардың  құзыреттілігінен,  шығармашылығынан  жəне  тұлғалық-кəсіби  қасиеттерінің 

дамуынан білім беру сапасын артуы мен нəтижелігі талап етеді. 

Осыған  орай,  аталған  мақаламызды  студенттердің  көзқарасы  негізінде  оқытушылардың  тұлғасы 

жəне  оқытушылардың  кəсіби  іс-əрекетіндегі  тұлғалық  ерекшеліктерін  өздерінің  бағалауымен 

арасындағы  байланыс  қаншалықты  сəйкес  келетіндігін  анықтау  мақсатымен  тəжірибиелік  зерттеу 

жұмысын жүргіздік.  

Тəжірибиелік зерттеу жұмысына Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті, 

С.Бəйішов  атындағы  университеті,  М.Оспанов  атындағы  Батыс  Қазақстан  Мемлекеттік  медицина 

университетінен барлығы 100 оқытушы жəне 100 студент қатысты. Тəжірибиелік зерттеу жұмысына 

бізбен оқытушылардың студенттерге деген қарым-қатынасы, оқытушының кəсіби іс-əрекетін сапалы, 

нəтижелі орындауға қажет тұлғалық қасиеттерін анықтауға мүмкіндік беретін оқытушылар үшін 12, 

студенттер  үшін 11 сұрақтан  тұратын  сауалнама  құрастырылды.  Оқытушылар  мен  студенттерге 

берілген сауалнаманың сұрақтары бірдей, тек 12-ші сұрақ оқытушыларға арналады.  

Сонымен, оқытушылар мен студенттердің жауаптарына тоқталайық: 

 

1Кесте – Оқытушылардың білім беру үдерісіндегі қызметі: 

 

Білім беру үдерісіндегі оқытушы:

Оқыт.

Студ.

Қарым-қатынаста эмоционалды оңтайлы орта қалыптастыру керек

15%

40%

Студенттің сұрақ қоюына мүмкіндік беру керек

13%

9%

Еркін өз ойын білдіруге мүмкіндік жасау қажет

22%

30%

Студенттің белсенділігін тудыру, қызығушылығын арттыру керек

50%

21%

 

Кестеден (1) оқытушылар мен студенттердің жауаптарының арасында қарама-қайшылықтың бар 

екенін байқаймыз. Оқытушылардың тең жартысы (50%-ы) студенттің белсенділігін, қызығушылығын 

арттыруы қажет деп жауап берді. Бұл қазіргі оқытудың кредиттік технологиясының талабы бойынша 

оқытушылардың  хабардар  екендігін  көрсетіп  тұр.  Ал  студенттердің 40%-ы  оқытушылар  қарым-

қатынаста эмоционалды оңтайлы орта қалыптастыру керек, яғни оқытушы мен студент арасындағы 

өзара  қарым-қатынастың  үйлесімдігін  қалайтындарын  анықтадық.  Расында  да,  өзара  қарым-

қатынастың  жағымды, үйлесімді болуы студент пен оқытушы арасында сенімді байланысты құруда 

маңызы зор.  

2. 2-ші сұрақ: Менің ойымша, оқытушыларға қажет қасиеттер» атты сұраққа оқытушылар білімді, 

теория  мен  тəжірибені  ұштастыра  білуді,  қабілетті,  адалдықты,  жауапкершілікті,  толеранттылықты 

бастапқы бестікке қойса, студенттер оқытушылардың кемшіліктеріне шыдамды болуды, эмпатияны, 

өзін-өзі тану мен өзін-өзі дамыту бойынша көмек көрсетулерін қалайтындарын жазды.  

3.  Оқытушылардың  студенттермен  қарым-қатынастағы  тұлғалық  ерекшеліктерін  анықтау  үшін 

өзін-өзі  белсендіруі  дамыған  тұлғаны  бейнелейтін  қасиеттердің  тізімін  кесте  түрінде  беріп,  аталған 

қасиеттердің өзара қарым-қатынаста орын алуына байланысты бағалауы сұралды. Оқытушылар мен 

студенттердің жауаптары төмендегідей нəтиже берді (Кесте 2): 

Алынған  мəліметтерді  талдай  отырып,  студенттер  оқытушылардың  сыйлауы,  қамқор  болу, 

жауапкершілік,  шыдамдылық,  түсіне  алмау  қабілеттерін  кейде  байқататындарын  атады.  Əсіресе, 

қарым-қатынаста эмоционалдық пен көңіл-күйлерін түсіну деңгейлерінің төмен екендігі анықталды. 

Бұдан оқытушылардың эмоционалды ригидті екенін байқадық.  

5. Оқытушылардың студенттермен қарым-қатынасқа түсуге ұмтылысы өзара біріккен іс-əрекеттің 

табыстылығының  көрсеткіштерінің  бірі  екендігі  белгілі.  Студенттердің  оқытушылармен  жəне 

оқытушылардың студенттермен қаншалықты өзара қарым-қатынасқа түсуді қалайтындарын анықтау 

мақсатымен келесі сұрақ құрастырылды: 

Студенттер үшін оқытушылармен  жəне оқытушылар  үшін  студенттермен  қарым-қатынасқа түсу 

маған  ұнайды:  бəрімен – 1, кейбірімен – 2, білмеймін – 3, мүлдем  ұнамайды – 4 шкала  бойынша 

ұпайлар санын белгілеу қажет еді.