Аналитические материалы по обучению предмету «география» Астана

33 
 
бейімділіктері 
әр 
түрлі 
балалардың 
қажеттіліктерін 
адамгершілік 
құндылықтарға  тәрбиелей  отырып  қанағаттандыру  себептеріне  байланысты 
Сингапурлық  білім  беру  саясаты  әлемдегі  ең  тиімді  болып  аталды.  Бұл  елде 
1993  жылдан  бері  инновациялық  идеялар  мен  дағдыларды,  жаңашылдықты 
және  жоғары  оқу  орындарының  және  басқа  да  ұйымдардың  жетекші-
тәлімгерлерімен  өзара  байланысу  арқылы  ғылыми  жобаларды  дайындауда 
оқушылардың  білімін  практикада  қолдануды  дамытудың  тамаша  мүмкіндігін 
ұсынатын  инновациялық  бағдарлама  ендірілген.  Инновациялық  бағдарлама 
(ИБ)  жаратылыстану  пәндерін  оқып-үйренуде  оқушылардың  шығармашылық 
қабілеттерін келесі іс-шаралар арқылы дамытуға бағытталған: 
«Старт»  ИБ.  Старт  –  бұл  оқушылардың  инновацияларда  шабыттануына 
және өз жобаларын қалай бастау керектігі туралы кейбір идеяларды ұсынуына 
арналған платформаныбілдіретін жартыкүндік іс-шара. 
«Сабақтар»  ИБ.  Оқу  процесінде  оқушылар  идеяларымен  бөлісетін 
сабақтарды топтардағыжетекші-тәлімгерлер жүргізеді. 
«Сессия  жобасы».  Бірінші  жартыжылдықта  қатысушылар  жетекші-
тәлімгерлердің  жетекшілігімен  таңдаған  жобасы  бойынша  өздігінен  белсенді 
жұмыс істейді және оны аяқтағанда өз жобаларын ұсынады. 
«Семинар» ИБ. Біркүндік семинар Сингапурдың Ұлттық университетінде 5-
ші  және  8-ші  сынып  оқушылары  үшін  шамамен  мамыр/маусымда 
ұйымдастырылады.  Бұл  семинар  оқушылар  мен  тәлімгерлерге,  сарапшыларға 
оқушылардың жұмысын бағалауға мүмкіндік береді. 
Финляндияда  5-сыныптың  географиясын  оқытуда  технология  түсінігін 
оқып-үйренеді.  Оқыту  технологиясы  деп  оқыту  тиімділігін  арттырудың 
тәсілдерін  және  нақты  берілген  алгоритм  мен  материалға  ие  жобалаушы 
процесті  түсінеді.8-сынып  практикасына  «Жер  –  адамзат  үйі  ретінде»  деген 
түсінік, физикалық картаның анықтамалары, оның талдауы енгізіледі. Сонымен 
қатар, білім беру мазмұны Жердегі және  құрнлықтардағы оқиғаларды, табиғат 
жағдайларын  салыстыруды,  адамның  іс-әрекетін  және  мәдени  ерекшеліктерін 
қамтиды. Географияны оқытудың мақсаты табиғи, техногендік және әлеуметтік 
ортаны,  сонымен  қатар  жергілікті  деңгейден  жаһандық  деңгейге  дейінгі 
адамдар  мен  қоршаған  орта  арасындағы  әрекеттесу  үдерісін  оқып  үйренуде 
оқушылардың дағдыларын дамыту болып табылады[6]. 
Қазақстанның  география  бойынша  оқу  бағдарламасының  тақырыптарын 
және  TIMSS-2011  (8-сынып)  бағалау  құрылымдарын  салыстыру  негізгі 
бөлімдер бойынша сәйкестік бар екендігін көрсетті (12-кесте). 
 
12-кесте  –  Қазақстанның  география  бойынша  оқу  бағдарламасының 
тақырыптарын және TIMSS-2011 (8-сынып) бағалау құрылымдарын салыстыру 
TIMSS-2011 бағалау 
құрылымдары 
ҚР география бойынша оқу 
құрылымдары 
Ескерту 
 
Жердің 
құрылымы 
және 
физикалық сипаттамалары. 
1. Жер қыртысының, қабығының 
және 
ядросының 
құрылымы 
Литосфера. 
Жер 
құрылысы.  
Географиялық  қабық.түсінігі  және 
оның  заңдылықтары.  Жердің  табиғи 
кешені. 
Сәйкес келеді. 

34 
 
және  физикалық  ерекшеліктері. 
(жер сілкіну, жанартаулар). 
2.  Таулардың,  минералдардың, 
топырақтың  суреттелуі  және 
оның формациясы. 
Жер  үдерістері,  кезеңдері  және 
тарихы. 
1. Таулар. 
2.  Диаграммалар  немесе  судың 
табиғаттағы 
айналым 
үдерістерін, энергия көзі  ретінде 
Күнге 
қатысты, 
бұлттардың 
рөлін суреттеу. 
3.  Салыстырмалы  биіктіктегі 
және  төмендегі  климаттарды 
салыстыру  (ұзақмерзімді  және 
қысқамерзімді 
климаттық 
өзгерістер, 
ауа 
райы 
мәліметтерін түсіндіру/ 
карталар). 
Литосфера.  Жердің  рельефі  және 
оның саналуандығы. Материктер мен 
мұхиттар.  Қазақстанның  таулары: 
Орал,  Алтай,  Жоңғар  Алатауы, 
Сауыр  Тарбағатай,  Солтүстік  Тянь-
Шань. 
Физикалық-географиялық  жағдайы. 
Геологиялық  құрылысы  және  оның 
рельефтің ерекшеліктеріне әсері және 
пайдалы жәндіктерді орналастыру. 
Гидросфера  және 
оның құрамы. Су 
айналымы. 
Гидросфера  және 
оның 
құрам 
бөліктері.  Судың 
қасиеттері. 
Табиғаттағы  су 
айналымы  және 
оның 
құрам 
бөліктері.  Судың 
маңызы  6,  7-
сынып  курсында 
оқылады. 
Жер ресурстары.  
1. Қолдану және сақтау. 
2. 
Жаңартылатын 
және 
жаңартылмайтын ресурстар. 
3.  Түрлі  энергия  көздерінің 
артықшылықтары 
және 
кемшіліктері. 
4.  Кәдімгі  агромәдени  әдістері 
мен  жерді  жерді  қолдануды 
түсіндіреді. 
5.  Таза  судың  жетістіктерін 
суреттеу. Суды сақтау. 
Климат 
және 
агроклиматтық   
ресурстар.  
Климаттүзуші 
факторлар 
және 
Қазақстанның 
климатын 
қалыптастыру.  Өз  жерінің  климаты 
және  ауа  райын  болжау.  Ең  жоғары 
және  ең  төмен  температура,  жауын-
шашын 
мөлшері. 
Климаттық 
жағдайлардың 
өмір 
салтына, 
денсаулыққа, 
тұрғындардың 
шаруашылық  іс-әрекеттеріне  әсері. 
Агроклиматтық 
ресурстар. 
Қазақстанның 
агроклиматтық 
картасы.  Ішкі  сулар  және  су 
ресурстары. Судың табиғаттағы және 
шаруашылықтағы 
маңызы. 
Мелиорация.  Суды  пайдалану  және 
оның  сапасы  мен  көлемін  сақтау 
жолдары.  Су  және  жергілікті  су 
ресурстары, оларды қорғау. 
Сәйкес келеді. 
Күн жүйесіндегі және Ғаламдағы 
Жер. 
1.  Жердің,  Айдың  және  Күн 
жүйесіндегі  басқа  да  денелердің 
қозғалысына, 
қашықтығына 
және 
мөлшеріне 
қатысты  
құбылыстарды түсіндіру. 
2.  Жердің,  Күннің  және  басқа 
ғаламшарлардың 
физикалық 
ерекшеліктерін салыстыру.  
3. 
Күн 
жүйесіндегі 
гравитацияның рөлі. 
Жұлдыздар  жүйесі.  Күн  –  бізге 
жақынырақ жұлдыз. Күн жүйесі. Жер 
және 
Күн 
жүйесінің 
басқа 
ғаламшарлары. 
Жұлдыздардың 
қозғалысы. Ғарышты зерттеу.  
Жер  –  Күн  жүйесінің  ғаламшары. 
Жер Ғаламның бөлшегі ретінде.  
Жер  дің  Күн  жүйесіндегі  орны.  Жер 
мөлшері.  Жердің  өз  осімен  айналуы. 
Жердің  Күн  ді  айналуы.  Жердің 
жасанды  серіктері.  Жер  туралы 
білімді дамыту. 
Сәйкес келеді.