Сабақ №
Күні:
Сынып: 8
Тақырыбы: Қазақстанның өсімдіктері мен жануарлар дүниесі
Білімділік: Қазақстан аумағындағы өсімдік жамылғысы мен жануалар дүниесінің таралу аймақтарын сипаттау. Өсідік пен жануалар дүниесінің зона бойынша таралу себептерін түсіндіру.
Дамытушылық: Оқушылардың жеке тапырмалармен жұмыс істеу арқылы өздігінен жұмыс істей білу дағдысын одан әрі қалыптастыру. Икемділіктері мен дағдыларын дамыту. «Қазақстанның Қызыл кітабына» енгізілген өсімдіктер мен жануалар дүниесіне тоқталу.
Тәрбиелік: Топырақ эрозияларымен таныстырып, оқушыларды бұл мәселелерді шешудің жолын табуға бағытттау арықылы, ойлау дағдыларын арттыру, өз отанына деген жауапкершілік пен сүйіспеншілік сезімдерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақты үйымдастыру формасы: фронтальді
Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық
Құрал-жабдықтар: Қазақстанның физикалық картасы, тақырыптық карталар, Қазақстанның физикалық картасы. Қызыл кітапқа кірген өсімдіктер мен жануарлар суреттері.
Сабақтың кезеңдері: 1. Ұйымдастыру кезеңі 4. Бағалау кезеңі
2. Тақырыпты меңгеру кезеңі 5. Үй тапсырмасын беру кезеңі
3. Тақырыпты бекіту кезеңі 6. Сабақты қорытындылау кезеңі
Сабақтың барысы:
Кезең
|
Мұғалімнің әрекеті
|
Оқушылардың әрекеті
|
1
|
Оқушылармен амандасады. Бүгінгі сабақта кім бар-жоғын тексереді.
|
Мұғаліммен амандасады. Сабақта кім бар-жоғын анықтайды.
|
2
|
Мұғалім садақты кіріспе әңгімелесуден бастап мынандай сұрақтар қояды:
Қазақстанда кездесетін өсімдіктердің қандай түрлерін білесіңдер?
Өсімдіктер мен жануалардың жазықтарда зоналар бойынша, тауда биіктік белдеулер бойынша таралуының басты себебі неде?
Өсімдік пен жануарлар дүниесінің қалыптасуына климаттың қандай әсері бар?
Мұғалім оқушылар жауабынан соң Қазақстанның физикалық картасын, геологиялық картасын және геохронологиялық жержылнамалық кестені пайдаланып, Қазақстан өсімдіктері жамылғысының қалыптаса бастауы бор дәуірінің аяғы мен палеоген дәуірінің бас кезінен басталғанын баяндайды.
Мұғалім геохроногиялық жержылнамалық кестені пайдаланып палеоген дәуірінде бүкіл Тұран ойпатын теңіз басып жатқанын, ол Торғай бұғазы арқылы Солтүстік Қазақ теңізімен жаллғасқанын айтады. Торғай бұғазынан шығыста жалпақжапырақты және мәңгі жасыл қылқан жапырақты өсімдік түрлері тараса, батысқа қарай (Мұғалжар, Жалпы сырт, Жем үстірті) мәңгі жасыл субтропиктік түрлері таралғанын баяндайды. Ал неоген дәуірінде Торғай бұғазысының суы тартылып құрғаған соң шығыста өскен өсімдіктері батысқа қарай ауысып, осыған байланысты Торғай флорасы деп аталатын өсімдік түрлерінің қалыптасқанын баяндайды. Мұғалім өсімдіктер картасын пайдаланып Қазақстанның өсімдік жамылғысы 6000-мыңдай өсімдік түрлерінен тұратынын айта кетеді. Мұғалім картаны пайдаланып өсімдігі жағынан бай өлкеге батыс Тянь-Шань тауы жататынын, онда Орта Азия мен Жерорта теңізінің бай флорасы сақталғанын, мұнда палеоген дәуірінен қалған грек жаңғағы, бадам, түкістан үйеңкісі, алмұрт т.б. өсімдіктерді атайды. Жалпы биік тауларда қылқан жапырақты ормандар таралғанын сипаттай келе, жазық жерлерде дала мен шөл өсімдіктері басым екені және олардың түрлерін кеппешөптер жинақтамасынан көрсетіп сипаттайды.
|
Оқушылар мұғалімнің сұрақтарына жауап береді:
Қазақстанда өсімдіктер түрлері өте көп. Ағаштардан
қайың, қарағай, әртүрлі бұталар, шөптесін өсімдіктер. Алматы қаласының маңында тюльпан даласы бар. Өз өлкеміздегі Жасыбай көлінде орналасқан демалу орнында «оливковый бор» бар.
Өйткені жазықтар мен туаларда климат ерекшеліктері әр түрлі. Жазықтарда жылу мен ылғалдың таралуы солтүстіктен оңтүстікке қарай өзгерсе, тауларда биіктеген сайын өзгереді.
Климат ерекшеліктеріне байланысты өсімдіктер дүниесі таралады. Яғни, ылғал сүйгіш өсімдіктер жауын-шашын мөлшері жеткілікті аудандарда таралады, ал құрғақ зоналарда сол құрғақшылыққа төзімді өсімдіктер мен жануарлар таралады.
Кейін дәптерлеріне Қазақстан аумағындағы өсімдіктер дүниесі қандай геоботаникалық аудандарға кіретінін жазады: Еуразияның қылқан жапырақты орманы, Еуропа, Сібірдің орманды даласы,, Еуразия даласы, Азияның шөлді аудандары.
Мұғалім әңгімесінен кейін оқушылар физикалық картаны пайдаланып жануарлар дүниесінің пайда болуы өсімдік жамылғысының даму тарихымен ұқсас екенін байқайды. Мұғалімнің айтқан мәліметтеріне сүйене отырып, геохронологиялық кестені пайдаланып, палеогендәуірінде Қазақстанда қандай жануарлар түрлері мекендегенін және мұз басу дәуірінде Қазақстанға материктің солтүстігінен суыққа төзімді жануарлар ауысқанын, олардың кейбір түрлері әлі де бар екенін суретке қарап анықтайды. Жануарлардың таралуы жағынан олардың мекендері бірнеше зоогеографиялық аудандарға бөлінгенін мұғалімнің айтуымен картадан қарайды. Сонымен, олар орманды дала және дала, шөлді дала, таулы аудандар екенін анықтайды. Кейін Қазақстанның өзенді-көлді аймақтары мен тоғайлы-бұталы жерлерде мекендейтін жаунарларын оқулықтың мәтініне сүйене отырып анықтайды.
|
3
|
Тақырыпты бекіту сұрақтары: 1) Қазақстандағы өсімдіктердің негізгі типптерін атаңдар?
Республика аумағында жануарлардың таралуына өсімдік жамылғысы қалай әсер етеді?
Өсімдіктер пен жануарлар дүниесінің қалыптасуына климаттың қандай әсері бар?
Таулы аудандарда өсімдіктер мен жануарлардың биіктік белдеулері байқалуының себебі неде?
Өсімдіктер мен жануарлардың қандай түрлері «Қазақстанның Қызыл кітабына» енгізілген?
|
Оқушылар мұғалімнің сұрақтарына оқулық мәтіні мен Қазақстанның физикалық картасы, 8-сынып Атласындағы тақырыптық карталарды пайдалана отырып жауап береді. Әқазақстанның Қызыл кітабына енгңзңлген өсімдіктері мен жануарлары» туралы баса айтады. Бұл жерде өздерінің түрлі ақпарат көздерінен білген мәліметтерімен бқлісіп, ойларын ортаға салып, қорытындылайды.
|
4
|
Оқушыларды сабақта көрсеткен белсенділігіне, берген жауаптарының дұрыстығына және картамен жұмыс істеу икемділіктеріне байланысты бағалайды. Бағаларын күнделіктеріне қойып береді.
|
Оқушылар алған бағаларын тыңдап, күнделіктеріне қойдырады.
|
5
|
Үй тапсырмасы: §37, оқулық мәтінінімен жұмыс істеп, қайталау, «Қызыл Кітапқа енген өсімдіктер мен жануарлар» бойынша қосымша мәліметтер іздестіру.
|
Үй тапсырмасын тыңдап, түсінбегендерін сұрап анықтап алады. Күнделіктеріне жазып алады.
|
6
|
Сабақтың жетістіктері мен кемшіліктерін анықтап, қорытындылайды.
|
Мұғаліммен бірге сабақтың жетістіктері мен кемшіліктерін анықтап, саралайды, қызықты жерлерін айтады.
|
Сабақ: №
Сыныптар: 8
Күні:
Тақырыбы: №7 сарамандық жұмыс
Білімділік мақсаты – оқушылардың жалпы географиялық білімдерін, «Қазақстанның өсімдіктер мен жануарлар дүниесі» тақырыбы бойынша алған білімдерін одан әрі меңгеру және бекіту.
Дамытушылық мақсаты – Оқушылардың географиялық ой-өрісін дамыту. Жалпы оқу іскерліктерін үйрену, жалпы табиғат туралы оқушылардың көзқарастарын дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру, танымдық қызығушылығын дамыту, географиялық ойлауын қалыптастыру.
Тәрбиелік мақсаты – Экологиялық тәрбие беру, еңбек тәрбиесін, патриоттық тәрбиесін беру, оқушылардың өз ойларын жеткізе білу, қарым-қатынас жасауды үйрету. Балаларды ұйымшылдыққа тәрбиелеу, адамгершілік қасиеті мен географиялық мәдениетін қалыптастыру.
Оқу құралдары: Оқулық, 8 сынып Атлас, Қазақстанның әкімшілік-аймақтық картасы, Қазақстанның физикалық картасы, кескін карталар
Сабақ түрі: Практикалық сабақ
Оқыту әдістері: Репродуктивті, проблемалық әдіс
Сабақтың жоспары: І кезең – ұйымдастыру кезеңі (3 мин)
ІІ кезең – білім мен икемділіктерін бекіту кезеңі (40 мин)
ІІІ кезең – қорытынды кезеңі (2 мин)
Сабақ барысы:
Кезең
|
Мұғалім әрекеті
|
Оқушылар әрекеті
|
І
|
Мұғалім оқушылармен амандасып, балалардың кім-жоғын сұрайды. Сосын оқушылардың сабаққа дайындығын тексереді. Балаларға сарамаңдық жұмыс дәптерлерін таратып береді.
|
Оқушылар мұғаліммен амандасып, сабаққа дайындалып отырады. Әр балада сарамаңдық жұмыс дәптерлері мен кескін карталары болады.
|
ІІ
|
1 тапсырма. Өсімдіктер картасын пайдаланып, Қазақстан аумағында кездсетін өсімдік түрлерін анықтау, кесте құру.
2 тапсырма. Топырақ және өсімдіктер картасын салыстырып, топырақ типі мен өсімдіктер түрлері арасындағы сәйкестікке мысалдар келтіріңдер.
3 тапсырма. Қорытынды
|
Оқушылар бірінші тапсырманы орындағанда кестеге Қазақстанның экономикалық аудандары бойынша өсімдіктердің түрлерінің таралуын сипаттайды.
Қазақстанның экономикалық аудандары
Өсімдіктер түрлері
Орталық
солтүстік
батыс
шығыс
оңтүстік
Екінші тапсырмада топырақ типтері мен өсімдіктердің таралуындағы заңдылықтар ұқсастығын анықтайды.
Ен соңында орындаған жұмыстарының негізінде қорытынды жасайды.
|
ІІІ
|
Жалпы сабақтың кемшіліктері мен жетістіктерін айтады. Оқушылармен қоштасады.
|
Жалпы сабақтың кемшіліктері мен жетістіктерін мұғаліммен бірге талдайды. Үзіліске шығады.
|
Сабақ №
Күні:
Сынып: 8
Тақырыбы: Қайталау сабағы
Білімділік: «Қазақстанның өсімдіктер мен жануарлар дүниесі» тақырыбы бойынша алған білімдерін қайталап, бекіту.
Дамытушылық: Интерактивті тақтамен, ойын элементтерін қолдануды үйрену, ойында оқушыларды өзара жарыстыру, сайысқа түсіру арқылы оқушылардың белсенділіктерін арттыру.
Тәрбиелік: Өз отаны туралы білімдерін тереңдете келе, отансүйгіштік қасиеттерін артыру, географиялық мәдениетке тарту.
Сабақтың түрі: ойын-сайыс сабақ
Сабақты үйымдастыру формасы: фронтальді
Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық
Құрал-жабдықтар: Қазақстанның физикалық картасы, ішкі сулар картасы, 8 сынып Атласы
Сабақтың кезеңдері: 1. Ұйымдастыру кезеңі 3. Бағалау кезеңі
2. Тақырыпты қайталап, бекіту кезеңі 4. Сабақты қорытындылау кезеңі
Сабақтың барысы:
Кезең
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушылардың әрекеттері
|
1
|
Мұғалім оқушылармен амандасып, балалардың кім-жоғын сұрайды. Кейін оқушылардың сабаққа дайындығын тексереді.
|
Оқушылар мұғаліммен амандасып, сабаққа дайындалып отырады. Әр балада сарамаңдық жұмыс дәптерлері мен кескін карталары болады.
|
2
|
Ең алдымен жалпы тақырып бойынша сұрақ-жауап әдісімен өткен тақырыптарды еске түсіреді. Яғни барлық өсімдіктер мен жануарлар, «Қызыл Кітапқа енген жануарлар мен өсімдіктерді» емдік қасиеті бар өсмдіктерді еске түсіреді.
Кейін мұғалім презентациялармен дайындалған ойынын бастайды. Ойынның аты «Кім жүйрік?» ойынның мақсатымен, кезеңдерімен, ережелерімен және бағалау талаптарымен таныстырады. Осыдан кейін ойынды бастайды. Ең алдымен бірінші турын өткізеді: бұл турда оқушылар тест сұрақтарына жауап беру керек. Әрбір дұрыс жауапқа 10 балдан беріп отырады. Мұнда жеке бағалау парағы бар. Бұл парақта оқушылардың аттары, бағаларына арналған ұяшықтар бар. Осы ұяшықтарға дұрыс жауап берген оқушылардың балдарын жазып отырады.
Ойынның екінші кезеңі картамен жұмысқа арналған. Мұнда әрбір оқушы шығып, мұғалімнің айтқан нысандарын картадан көрсетеді.
|
Оқушылар қолдарын көтеріп өздерінің өткен тақырыптан не білетіндерін айтады. Жалпы жануарлар мен өсімдіктер туралы білімдерін қайталап, еске түсіреді.
Кейін презентацияларға қарап отырып, ойынның атауымен, мақсатымен, кезеңдерімен, ережелерімен және бағалау талаптарымен танысады. Осы жерде оқушыларға түсініксіз жерлерін мұғалімнен сұрап, анықтап алады. Осыдан ойын басталып, оқушылар белсенді қатысып отырады. Ойынның бірінші турында тест сұрақтарына жауап береді. Мұнда әрбір слайдта бір сұрақтан, осы сұрақты оқығаннан кейін бірінші болып қол көтерген оқушы сұрақтың дұрыс жауабын айтады. Егер жауап дұрыс болмаса, келесі қол көтерген оқушы жауап береді. әрбір оқушы өзіне лайықты балын алып отырады. Ойынның екінші кезеңінде әрбір оқушы тақтаға картаның алдына шығып, мұғалімнің атаған нысандарын картадан көрсетеді.
|
3
|
Оқушыларды ойын кезеңдерінде алған балдарын санап, балдары бойынша ең көп ұпай жинаған оқушы ойынның жеңімпазы атанады. Соңында оқушылардың жалпы белсенділігіне байланысты бағалайды.
|
Оқушылардың әрбіреуі өздерінің жинаған ұпайларын тыңдап, бағаларын біледі. Алған бағаларын күнделіктеріне қойдарады.
|
4
|
Сабақты қорытындылау кезеңінде мұғалім сабақтың артықшылықтары мен кемшіліктерін айтып, оқушылармен бірге қорытындылайды.
|
Оқушылар сабақтың кемшіліктері мен артықшылықтарын анықтап, ойынның ұнаған жерлері мен қызықты жерлерін айтып өтеді.
|
Сабақ №
Күні:
Сынып: 8
Тақырыбы: Қазақстанның табиғат зоналары. Орманды дала және дала зоналары.
Білімділік: Қазақстанның орманды дала және дала зоналары тақырыбы бойынша оқушыларға осы екі зонаның жер бедері мен климаты табиғат зоналарының қалыптасуына қалай әсер ететінін түсіндіру. Табиғат компеоненттерінің өзара байланысы табиғат зоналарыны дамуына қалай ықпал ететіні жөнінде айту. Орманды дала, дала зоналарының табиғатын ұқыптылықпен сақтап, тиімді пайдалану жолындағы көзқарастарын қалыптастыру.
Дамытушылық:
Тәрбиелік: Топырақ эрозияларымен таныстырып, оқушыларды бұл мәселелерді шешудің жолын табуға бағытттау арықылы, ойлау дағдыларын арттыру, өз отанына деген жауапкершілік пен сүйіспеншілік сезімдерін арттыру.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақты үйымдастыру формасы: фронтальді
Сабақты жүргізу әдіс-тәсілдері: репродуктивті, проблемалық
Құрал-жабдықтар: Қазақстанның физикалық картасы, тақырыптық карталар, Қазақстанның физикалық картасы. Қызыл кітапқа кірген өсімдіктер мен жануарлар суреттері.
Сабақтың кезеңдері: 1. Ұйымдастыру кезеңі 4. Бағалау кезеңі
2. Тақырыпты меңгеру кезеңі 5. Үй тапсырмасын беру кезеңі
3. Тақырыпты бекіту кезеңі 6. Сабақты қорытындылау кезеңі
Сабақтың барысы:
Кезең
|
Мұғалімнің әрекеті
|
Оқушылардың әрекеті
|
1
|
Оқушылармен амандасып, сабақта кім бар-жоғын анықтайды. Сабаққа дайындығын тексереді.
|
Мұғаліммен орындарынан тұрып амандасады. Сабақта кім бар-жоғын тексереді.
|
2
|
Мұғалім өткен сабақтардан оқушылардың алған білімдеріне сүйеніп, табиғат зонасы деген не? деген сұрақ қояды.
Табиғат зонасы – белдеу, климат жағдайлары, топырақ, өсімдік жамылғысы және жануарлар дүниесі біртектес ендік, өңір екенін айтады. мұғалім Қазақстанның физикалық картасын пайдаланып, оқушылармен сұрақ-жауап әдісі бойынша, Қазақстан аймағындағы орманды дала, дала зоналарының географиялық орны мен жер бедеріне тоқталады. Климат картасын пайдаланып орманды дала зонасының климаты басқа зоналарға қарағанда қолайлы жауын-шашын мол түсетінін айтады. сұрақ-жауап әдісі арқылы оқушылардан зоналарды қандай топырақ түрлері кездесетінін сұрайды. Табиғат зоналарында кездесетін табиғаттың әсем көріністеріне мысалдар келтіреді.
|
Оқушылар Қазақстан аумағында 4 табиғат зонасы таралғанын айтады. Олар: орманды дала, дала, шөлейт, шөл зоналары.
Оқушылардың өз бетінше жүргізетін іс-әрекеттері:
Оқушылар физикалық картаны пайдаланып табиғат зонасын кескін картаға түсіреді.
табиғат зоналарының картасына қарап, Қазақстан территориясына қандай табиғат зоналары тән екенін анықтайды.
Қазақстанның табиғат зоналары картасын климаттық картасымен салыстырып, қорытынды жасайды.
Қазақстанның табиғат зоналарына ықпал жасайтын факторларды анықтайды.
Оқушылар өткен тақырыптарда алған білімдеріне сүйене отырып, табиғат зоналарындағы климат ерекшеліктерін, топырағын, өсімдіктер мен жануарлар дүниесін анықтайды. Кейін Қазақстанның физикалық картасына қарап отырып, табиғат зоналарына жататын өзендер мен көлдерді сипаттайды.
|
3
|
Тақырыпты бекіту үшін тапсырмалар береді:
кескін картаға орманды дала және дала зоналарын түсіру.
Орманды дала, дала зоналарының басты-басты өсімдіктерін дәптерге жазу.
Орманды дала мен дала зоналарында қандай жануарлар мекендейді?
Екі зонаны салыстыру.
|
Мұғалімнің берген тапсырмаларын орындайды:
кескін картаға орманды дала және дала зоналарын түсіреді.
Орманды дала мен дала зоналарының ағаштарын, бұталарын, шөптесін өсімдіктерін атайды.
Орманды дала мен дала зоналарына жататын жануарларды атайды.
Оқушылар салыстырып қоырытындылайды.
|
4
|
Оқушыларды сабақтағы белсенділігіне қарай бағалайды.
|
Оқушылар бағаларын тыңдап, күнделіктеріне қойдырады.
|
5
|
Үй тапсырмасына §38 оқу, тақырып соңындағы сұрақтарға жауап беру.
|
Үй тапсырмасын күнделіктеріне жазып алады. Түсінбегендерін мұғалімнен сұрап, анықтап алады.
|
6
|
Сабақтың артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтап, оқушылармен бірге сабақты қорытындылайды.
|
Сабақтың артықшылықтары мен кемшіліктерін анықтап, сабақты қорытындылайды.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
