5В080600 – аграрлыќ техника жјне технология

                                                                                   УТВЕРЖДАЮ 

Проректор по учебной и учебно-   

                                                      методической работе 

________________А.Серикбаев 

«____»_______________2017 г. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6М080600 – АГРАРЛЫҚ ТЕХНИКА ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯ 

мамандығы бойынша магистратураға түсу емтиханының  

БАҒДАРЛАМАСЫ 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Алматы – 2017 ж. 

 

6М080600 – АГРАРЛЫҚ ТЕХНИКА ЖӘНЕ ТЕХНОЛОГИЯ 

мамандығы бойынша магистратураға түсу емтиханының  

БАҒДАРЛАМАСЫ 

 

1. Машина пайдалану. 

Ауыл  шаруашылығының  барлық  аграрлық  ӛндіріс  негізін  егіншілік 

қалайды.  Ауыл  шаруашылығының  тиімділігі  еңбек  ӛндірімділігімен 

сипатталады. Еңбек ӛндіріміне арттырудың негізгі жолы – ауылшаруашылық 

ӛндірісін механикаландыру. 

Ауыл  тауарӛндірушілер  еңбегінің  жоғары  ӛндірімді  болуы  үшін, 

олардың  шаруашылықтары  бүгінгі  заманғы  сенімді  және  ӛндірімі  жоғары 

техникамен  қамтамасыз  етілуі  және  оларды  ұтымды  пайдалану 

ұйымдастырылу  керек.  Бұл  екі  шарт  «Машина  пайдалану»  деген  ұғымды 

береді. 

Машина  пайдаланудың  негізгі  мақсаты  –  дақыл  ӛсіру  жұмысын 

агротехникалық  мерзім  ішінде  түгелдей  және  сапалы  атқарып, 

механикаландырылған жұмыстың экономикалық тиімділігін қамтамасыз ету. 

Ауылшаруашылық  техниканы  дұрыс  пайдалану  агротехника  және 

технология  бакалаврының  біліктілігіне  тікелей  байланысты.  Біліктілік 

деңгейін  қамтамасыз  ету  үшін  бакалавр:  ауыл  шаруашылығы  машина 

паркінің  құрамын  және  оны  ұтымды  пайдалану  жолын;    машина  және 

машиналы  технологияның  бағалық  кӛрсеткіштері  мен  оларды  бағалау 

жүйесін;  машина  агрегаттау,  оған  техникалық  және  технологиялық  қызмет 

кӛрсетуді;  агрегатқа  пайдалану  және  технологиялық  жағынан  баға  беру 

әдістемесін;  механикаландырылған  жұмыстың  операциялық  технологиясы 

мен  оны  орындау  тәртібін;  ауыл  шаруашылығындағы  тасымалдау  процесін;  

ауылшаруашылық  ӛнімін  машинамен  ӛндірудің  технологиясын  жобалау 

және  машина-трактор  паркін  құру  негізін  білумен  қатар:  ауылшаруашылық 

ӛнімін  ӛндіру  үшін  машина  мен  машиналы  технология  таңдауды;  машина 

агрегатына технологиялық және техникалық - пайдалану талабын қоя білуді, 

оның кұрамы мен жұмыс режимін есептеуді; агрегаттың ӛндірім , жанармай 

сарпы    және  агрегатқа  кызмет  кӛрсету  уақыты  нормаларын  белгілеуді; 

агрегаттың,  агрегаттар  кешенінің  және  барлық  машина  паркінің  жұмысына 

жұмсалатын  пайдалану  шығындарын  (еңбек,  энергия,  материал,  қаржы) 

анықтауды;  механикаландырылған  жұмыстың  операциялық  технологиясын 

түзуді, 

механикаландырылған 

тасқынды 

технологиялық 

желілерді 

жобалауды,  ауылшаруашылық  ӛнімін  ӛндірудің  технологиялық  картасын 

жасауды үйренуге тиіс. 

Сонымен,  бұл  пәнді  оқып-ұйренудің  мемлекетіміздін  экономикасының 

аграрлық  секторына  бәсекелестікке  қабілетті  кадрларды  дайындаудағы 

маңызы зор. 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

 

 

1.  Қоныспай  Қ.Қ.,  Қозыбай  А.Қ.  Ауыл  шаруашылығында  машина 

агрегаттаудың теориялық негізі. Алматы -2000. 

2.  Байжұманов  С.Ж.,  Никитин  В.С.,  және  т.б.  Автотрактор  және 

ауылшаруашылық  техникасына  диагностика  жасау  мен  техникалық  қызмет 

кӛрсету. Алматы, 2009. 

3.  Жүнісбеков  П.Ж.  және  басқалар.  Автомобильдерді  жӛндеу  және 

техникалық қызмет. – Астана: «Фолиант», 2007. 

 

 

2. Тракторлар мен автомобильдер 

Тракторлардың тарту есебінің негіздері, тұрақты қозғалыстың түсінігі. 

Отамалы тракторларды жинақтау және жобалау негіздері. 

Шӛлді аймақ пен таулы жерлерде қолданылатын тракторлар мен 

автомбильдерді құрылымдау және есептеу негіздері. 

Замануи тракторлар мен автомобильдер жұмысын электронды басқару 

жүйелерін таңдау, негізгі параметрлерін негіздеу. 

Дамыған шет елдік ұқсастықтарды негізге ала отырып, тракторлар менг 

автомобильдер теориясының пайдалану кӛрсеткіштерімен байланысын 

анықтау. 

Тракторлар мен автомобильдердің қолайлы технико-экономикалық 

кӛрсеткіштерін таңдау негіздері.  

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1.  Момынбаев  Б.К.,  Алиев  Б.  Ауылшаруашылығы  техникалары.  Алматы. 

«Наз-9» ЖШС, 2009  

2.Алиев  Б.,  Жүнісбеков  П.Ж.  Тракторлар  мен  автомобилдер.  (құрылысы) 

Алматы. «Наз-9» ЖШС, 2005 

3.Алиев  Б.  Тракторлар  мен  автомобилдер.  (теориясы)  Алматы.  «Наз-9» 

ЖШС, 2005 

 

3. Агротехнологиялық машиналар. 

Мал  шаруашылығындағы  технологиялық  үрдістер.  Мал  күту 

жабдықтары.  Малға  су,  жем  беру  және  микроклимат  жүйелері.  Малды 

машинамен  сауу.  Кӛң  тазалау  және  оны  ӛтілдеуді  механикаландыру.  Қой 

қырқу  жүнді  алғаш  ӛңдеу  машиналары.  Мал  шаруашылығындағы  техника 

дамуының  озық  бағыттары.  Ауыл  шаруашылығы  ӛнімін  ӛңдеу  ӛндірісі 

машина-аппаратарын 

жіктеу 

және 

олардың 

құрылымы. 

Шағын 

шаруашылықтардағы жем ӛндірісінің жабдықтар топтамасы. Сиыр сауу және 

сүт ӛңдеу машиналары мен аппараттары. Мал сою және ӛнімді алғаш ӛңдеу  

технологиялық желісі. Құстарды азықтандыру, суару, саңғырығын жинайтын 

машиналар мен жабдықтар. Қаракӛл, тері, жүн және мал шаруашылығының 

жанама  ӛнімін  ӛңдеудің  технологиялық  жабдықтары.  Мал  шаруашылығы 

машиналарын  инженерлік  есептеу  және  олардың  тораптары  мен 

агрегаттарының құрылымдық параметрлерін негіздеу. 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1.  Нұртаев  Ш.Н.,  Сапарбаев  Е.Т.  Мал  шаруашылығын  механикаландыру 

және электрлендіру. Алматы, Агроуниверситет -2012,630б 

2.  Атыханов  А.Қ.,  Нұртаев  Ш.Н.,  Жұмадиев  Т.Ж.  Мал  шаруашылығын 

механикаландыру. – Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 1999. 

 

 

4. Машиналар сенімділігі және машина жөндеу. 

Машина жӛндеу, негізгі түсініктері және терминдері. 

Машина  тозуы  және  ескіруі.  Тозу  түрлері.  Диагностикалау  әдістері. 

Жӛндеу  түрлерінің  сыныпталуы.  Машина  жӛндеудің  жоспарлы-алдын  алу 

жүйесі,  оның  сипаттамасы.  Бӛлшектерді,  агрегаттарды,  машиналарды  жуу 

және  тазарту.  Дефектациялау  және  дефеки\тоскоптау  негіздері.  Машинаны 

бӛлшектеу-құрастыру  процестерінің  негіздері.  Жиынтықтау.  Статикалық 

және динмикалық теңгеру. Тораптарды, агрегаттарды, машиналарды ысылту 

және сынау ерекшеліктері.  

Қосылыстар  отырғызуын,  бӛлшектер  ӛлшемдерін  қалпына  келтіру 

тәсілдері.  

Жӛндеу  ӛндірісінің  құрылымы  және  құру  принциптері.  Машина 

бӛлшектерін  қалпына  келтіру  тәсілдерін  сыныптау.  Бӛлшектерді  флюс 

қабаты  астында  балқылау,  үзілмелі  доғамен  балқылау,  пісіру  және 

кӛмірқышқылды  газ  ортасында  балқылау,  аргонды  пісіру  арқылы  қалпына 

келтіру,  машина  бӛлшектерін  қалпына  келтірудің  лазерлік,  плазмалық 

тәсілдері.  Бӛлшектерді  пластикалық  деформалаумен  қалпына  келтіру, 

электромеханикалық  беріктеу  және  бӛлшектерді  қалпына  келтіру.  Машина 

жӛндеуде  полимерлі  материалдарды  қолдану.  Бӛлшектерді  гальваникалық 

кӛмкеру. 

Типтік  бӛлшектерді  қалпына  келтіру.  Блоктарды,  гильзілерді,  иінді 

біліктерді, 

таратқыш 

біліктерді, 

шлицалы 

біліктерді, 

поршень 

саусақшаларын шестерняларды жӛндеу, АШМ бӛлшектерін қалпына келтіру. 

Машина  жӛндеуді  ұйымдастыру.  Машина  жӛндеуді  ұйымдастыру 

принциптері.  Жӛндеу-қызмет  кӛрсету  базасының  құрылымы,  олардың 

сипаттамасы.  Кәсіпорын  бағдарламасын  есептеу.  Жыл  бойғы  график 

бойынша  жӛндеуді  ұйымдастыру.  Қажетті  жұмысшылар  санын,  жұмыс 

орнын,  жабдықтарды,  шеберхана  аудандарын  есептеу.  Машина  жӛндеу 

әдістері.  Жӛндеу  жұмыстарын  нормалау.  Ӛндірісті  техникалық  дайындау. 

Шеберхана техникалық-экономикалық кӛрсеткіші 

 

Қолданылған әдебиеттер: 

1.  Деграф  Г.А.,  Бисекен  А.Б.  Машиналар  сенімділігі  мен  жӛндеу.  Алматы, 

2008 

2.  Балғабайұлы  Н.,  Бисекен  А.Б.  Оралбаев  С.Ж.  Машина  жӛндеу 

технологиясы пәні бойынша курстық жобалау. Оқу құралы. Алматы. 2009 

3. Надежность и ремонт машин под ред. В.В.Курчаткина. Колос 2000 г.685 с. 

4. Байжұманов С.Ж. және басқалар. Автотрактор және ауылшаруашылық 

техникасына диагностика жасау мен техникалық қызмет кӛрсету/Оқу құралы. 

– Алматы: Агроуниверситет, 2009. 

 

 

АТТ кафедрасының меңгерушісі,  

профессор , т.ғ.к.                                                      C. Бекбосынов