3 деңгейдегі смк құжаты поәК поәК 042-14 02. 01. 20

Тобык таюы. Тұрақты жлне кайталамалы немесе үйреншікті болады. Ауыр. жүк тарту, таю, жығылу, тебу кезінде тізе буыныныц шектен тыс жазылуынан тобык жоғары, немесе буынныц жанына карай тайып кетеді.

Тобык. маңындагы калташык ұрасы. Көбіне өз-өзінен үрыи-согып алып жа-ракаттанудан немесе канталаган (сакау, бруцеллез және т. б.) аурулардыц инфекцняларынын әсерінен пайда болады.

Асык жіліктің және шыбык сүйектің сынуы. Үрып-соғып алып жаракатта-нудан пайда болады.

Асык буынының сүйектерінің кабынуы. Мал буынын ұрып-соғып алғанда, буыны кабынып ауырганда және оған аса күш түскенде пайда болуы мүмкін. Аурудын пайда болуына аяктың әдеттен тыс түргысы, буын иаңындағы кабы ну ауруларынын аскынуы, мешел, сүііек жүмсару себепкер болады.

—169-

2. 
   Бакай жанындағы бакай жазғыш сінір ұясы кабынғанда буыннын тө-менгі жағынын алдынғы жэне арткы бетінде дөцгелек немесе сопакша келген күлтіллеген кішкене ісік байкалады. Мал аксамайды.
   
3. 
   Бакайдын ұзын жазғышы кабынса. буыннын алдынғы және ішкі бетінде сопакша ісікше пайда болады. Ауру іріисіз болса мал аксамайды. Осы аталган сінір ұялары ірінді кабынып. ісік жайылса мал кейде аксап. кебде аксанайды.
   

£.ш". Ірінсіз жіті кабынганла мллды тыныш ұстап. ауырған жердін айнала-сына новоканн блокадасын жасайды; аурудыц жіті барысы бәсендегін СОЯ чпиртті жылыткыш компресс. жылумен емдеу, массаж, балшыкпен. электр куатымен ендеу, молвазоген. нхтнол. не йодты сүртпе най сікдіре жағыладш

Сінір ұялары іріцді кабынған болса, закымданған сінір ұясын жарып, ірінді жллкаякты ағызып. жара куысын зарарсыздандыратын ерітінділермен жуып-Оіаяды. Әрі карай емлеу кэдімгі іріцді жараларды емдегендей өткізілелі.

ТҰЯҚ АУРУЛАРЫ

Туяк жүлыгынын дүнкуі. Жұлык терісінін шел кабаты жайыла іріндеп клбынады. Бұл ауруды ірі кара малда кейде «панарициГі» деп атайды. Дүнку жұлық жарасына ннфекция енуден, тұяк кабырғасынын шеті жарылудан не-.месе тері астыныц іріцді кабынуынан, тұяк буыныныц ірінді кабынуынын лскынуынан неыесе аша түякты малдын аусылмен ауыруынан дамнды.

£.чі. Малды тыныш үстап, кұрғак және мол төсеніш төсеп, кұнды вптамннді, сапалы жем береді. Малдыц жалпы күйін жаксартатын (глюкозаны, кальций хлорндін, шараптык спиртті күре тамырға кұяды) және зарарсыздандырғыш хорі-дәрмектермен (ангибкогикгер, сульфаннламидті препараттар) емдейді. Тұяк нүйізінік жүлык шетін закымданған жердіц шегімен тері тірегіне дейін енін 1,5—2,0 см етіп жукартып кеседі.

Егер жұлык манында жара болса, оны ткань кабаттарына өтетін дәрі жіберіп сезімін жойған сон хирургиялык әдіспен тазалайды. Оган ылгалды, бірак кейін кеуіп кететін спиртті тацғыш байлайды (камфаралы спнрт, цхтиол-ХЫН спирттегі 10 проценттік ерітіндісі) немесе күн сайын УВЧ-мен емдейді, немесе ауырган жерге айналдыра новокаин блокадасын жасайды (новокаин-ніц 0,25—0,5 проценттік ерітіндісіне антибиотнк косады). Жүмсарған жерлерін (бітеу жараныи) көлденец бағытта немесе сәл кигаш бағытта тері тірегін бүз-бай кеседі. Олан соц өлі еттенген тканьдерді кесіп алып тастап, жалкаяғын агызады, жараиы антнбнотнктер ерітіндісімен немесе сульфаниламидті дәрі-лермен жуып-шаяды. Іріидетпейтін немесе гипсті тацғышпен тацады.

Аурудан сақтандыру. Жү.іык жараларын. түяк жарыктарын. тері астыныц іріилі кабьшуын. аскынған аусылдан пайда болатын ауруларды аддын ала жоне дер кезінде емдеп отыру керек.

Туяк. терісі астыныц микробсыз қабынуы. Туяк терісі астының сулы пемссс •фибринді микробсыз кабынуы жіті өтеді. Кейде аурудын. созылмалы туріне айваләды. Бул ауру малды тасты жерге жайғанда, туяғын таска соғып алуы-нан немесе иалды тас еденді қорада устағандықтан, тұяқ тазалағанда муйізді аса к«п кесуден, дұрыс тағаламаудан гтады. Ірі карада ауру бул себептерден баска аусыл ауруымен ауырған кезінде, сондай-ақ мал жатьіры қабынганда және желінсау ауруымең ауырганда, улану салдарынан, мал жеміне белокты, (даііындыксыз) бірден көп косқандықтан болады.

Белгілері. Мал закымданған аяғын баса бергендс-ак ақсайды. Оныи туяғып қыскышпен тексеріп көргенде, туяқтың закымданған жерлері ауырады және онын сэл кызуы болады. Егер табан терісінін асты қабі^іган болса, онда осы мацдағы табаннык мүйізді қабығы теңбіл сары не қызғылт сары түсті болады. Дуру аусыл салдарынан пайда болса, онда туяқтың табан мүйізі курғап, сын-гыш келеді, гұяк кабырғасы сакина тәрізденеді, не ол бұдырланып тұрады.

Ауруды анықтау. Күмонді жағдаііда ауруды анықтау үшін туяқ мүйізін бөренке тәрізді етіп туяқ терісініц астына деііін кеседі де жалқаяқтыц түріне карай аүруды аныктанды.

£.ш'. Малды тыныш устап, аяғының астына мол, кургак төсеніш тнсе!ія>. Алғашкы 2—3 күнде зақымданған туяққа салкыңдаткыш (салкын саз, иұз, кар) байлап, кеііін жы.іы (45—47° саз немесе шымтезек балшығы) ем кодда-выладьі. Е.мдеу аяқталған соц терісін жуып, кургатып сүртеді. Уланғанда (жатыр қаГіыну, желінсау, жемде — белокпен улану) антнгистамннді препа-раттар береді.

Аурудын созылмалы түрінде туякка 20 процситтік салшшл немесе йодты м.ііі жағып танады. Туяк жу.іығына жақын зақымданған жерде мүйізді сол қабаттарға жеткенше алып тастайды.

Аурудан сақтандыру. Жоғарыда айтылған ауру тутызатын ұнамсыз әсер-лерді алдын ала болдырмау керек.

- Түяв терісі астынын іріцдеп кабынуы, Туяқ терісі тірегінін іріндеп кабынуы онын үстіцгі бетінде Оолуы мүмкін, мунда пйтологнялық процеске оныц үстіигі каСаттары және эпидермистіц өсім беретін кабаттары ғана шалдығады, ал іріндеп. ауруға барлық кабаты шалдықса, кабыну тутас түрінде болады. Бұл ауру жараға инфекция түсуден, табанды және оныц жұмсак жерін ұрьш алу-дан («табан тию», «таға тню»), тұяк мүйізініц терец жарылуынаң, іріцдеткіш ннфекциялардыц (соныц ішінде аусыл) әсерінен тері астыныц кабынуынан пайда болады.

Жұлықта, мантабанда бітеу жара болса, оны туяқтыц мүйіз қабыріасыныц топай шетіне, бітеу жараға жакын жерінен жұкартады да ажыраған мүйі.іді алып тастайды, жараны жоғарыда айтылған ерітінділермен жуып-шаяды жане •оныи сыртын кенеппен немесе клеенкамен жабылған таиғышпен таиады. Мал

аурудан айыға бастаса таңғышты сирек алмастырады. Малдың дене қызуы ■көтерілсе, сондан-ак аксауы жойылмаса, не үдей түссе, танғышты шешіп, аурудың барысын тексеріп, оның жазылмай түрған себебін анықтайды. Ауыр-тан жерді айналдыра новокаин блокадасын жасауға болады.

Аурудан сақтандыру. Тұяқты әрдайым байқап қарап, көрінген жараларды, таға тиюді т. б. тұяқ жарақаттарын кезінде емдеп отыру керек.

Сопақ кілегей қалтаның іріңді қабынуы. Сопақ қалташықтын іріңді кабы-нуы (ірінді подотрохлит) жылқыда жиі, ірі карада ситрек кездеседі. Бүл ауру калташықтың куысына дейін өтіп кететін, май табанның терең жарақаттануы-наң немесе буынның аскынып ірінді қабынуынан, майтабанның дүңкуінен, те-рең жатқан бакай бүккіш сіңірдің шіруінен пайда боладыц

Белгілері. Қалташық зақымданғаннан кейін 2—3-күні малдьщ дене қызуы көтеріледі және катты ақсайды. Мал қозғалмай тұрғанда да, жүргенде де ауру аяғын тек түяғының .ұшымен басады. Май табанның өкше жағы іседі жэне тұяқ қыскыш аспаппен майтабанның ортаңғы үлкен бір бөлігін қысып қара-ғанда, сондай-ақ түяк буыньш жазғанда малдың ауырсынғаны байқалады. •Майтабан едәуір жарақаттанғанда шұбатылған қалташық сұйығы ағуы мүмкін.

Болжау. Хирургиялық ем дер кезінде жасадса, мал аурудан айығады, кейде айығуы да, айықпауы да мүмкін.

Емі. Операция жасайтын жерді дайындап, қан жүрісін тоқтататын гемос-татнкалық бұрау салып, ткань, ет қабаттарынан өтетін етіп дәрі жіберіп, сау-• сақ нервтерінің сезімін жояды. Жара шетін түбіне дейін бөреңке тәрізді етіп кесіп, қалташық ішіне және жараға шприц, ұшы топас қуыс инемен новокаин-нің 25 проценттік ерітіндісіндегі антибиотиктер ерітіндісін жібереді. Егер бұл >е.ч нәтижесіз болса, дереу операция жасап, терең жатқан бақай бүккіш сіңірді жартылай кеседі (сопақша сүйек шегінен).

Түяқ буыңының іріңді қабынуы. Аша тұяқты малдың түяқ буынының ірің-ді қабынуын кейде «сүйек панарициясы» деп атайды. Ауру көбіне жүлық дүң-куінің асқынуынан, сопақша қалташықтың іріңді қабынуынан, терең жатқан бакай бүккіш сіңірдің шіруінен және сирек те болса жұлык, майтабан буын-.дарының куысына өткен, инфекция түскен жаракаттардан қайталау ретінде пайда болады.

Белгілері. Малдың дене қызуы көтеріледі, тәбеті нашарлайды. Аяғын бас-қанда ақсайды.

Ауырған жерінің белгілері аурудың өту сатысына байланысты әр түрлі болады.

Буынның ішкі қабаты іріңді қабынған кезінде жұлық буын айналымдары сыздап іседі және буынды жазғанда немесе бүккенде ауырады, буыннан лай сары су ағады. Ол таңба тәрізді боп тез ұиды, одан дайындалған жұғындыда буылтық-ядролы лейкоциттер квп болады. Рентгендік буын санлауы кеңейеді.

Кабыкты дүңку сатысында жұлық түгелдей сыздап іседі, тері ісіп-кебеді.

Параартикулярлы дүңку кезеңінде ауру бақайға, ал кейде тіпті топай буы-нына дейін тарайды. Жұлығында немесе майтабанында бітеу жара пайда болады. Кейде сіңір, тарамыс өлі еттенеді.

Сүйектің іріңді қабыну сатысында параартикулярлы дүңку белгілерімен қатар температураның ремитикалық түрі байқалады (ірі қарада ол әдеттегідей 'болуы мүмкін), мал арыктап, аксай береді, жұлык екінші бақай маңында жа-йыла тараған тығыз, шамалы ауыратын ісік, қайталай беретін өзекті бітеу жара болады. Рентгенмен қарағанда буын арасының кеңеюі, перқостальді кө-леңке, сүйек тканьнің бұзылуы байқалады.

Инфекция қоздырғышы белгісіз. Көптеген шетел авторлары оиы микроб-ҒизіҒогтик посіозіз деп санайды.

Ыдыраған мүйіз жарықтарында коцыр түсті жұкпалы сасық іріиді жал-каяк жнналады. Әдетте малдыц бір аяғыныц екі аша тұяғы, кейде екі. үш аяғы бірден закымданады. Малдыц күйі бірден нашарлайды. Ауырған жерге іріцдеткіш-шіріткіш инфекцня түсіп асқынса, тері түбі. тарамыстары. еіцірлері өлі еттенеді, мнкробтар жойылса және баска да ауыр аурулар даыыса иал еліп те кетеді.

Ауру койларды бөліп алып та емдейді, Олардың ыдыраган және жарылған тұяқ мүйіздерін кан шыкканша түтелдей кеседі. түякка формалинніц 10 про-центтік ерітіндісін жағады, ал мал жаппай закымданса, осы ерітінді қуйылған ваннадан еткГзеді немесе тұяғына ете әсерлі антибиотиктөрдін біреуімен (тетрациклин. тсрр.іминин, олететрин, бномішин жэне т. б.) танғышт.ір ланады. Егер мал катты ауырса, бұл еммен бірге онын күре тамырына 15—30 мнллнлитрден сульфадимезнннін 30 проценттік ерітіндісін құяды.

Алғашкы 15—20 күн ішінде тұяқты 2—3 күн аралатып кайта емдейді, кейіи • гі екі ай бойы аптасына бір рет формалиннін 10 проценттік ерітіндісі бар ванна тагайындайды. Осы емдеу мерзімі аякталған сон емделген койлардыц барлы-ғынын тұяктарын тағы да кайта тексереді. Бірде-бір ауру белгісі жок койлар-ды сау деп есептелген кой тобына қосады. Ем конбаған ауру койларды сояды.

Екінші топтағы койлардыц (ауруға Шалдықканы күдікті) тұяқтарын укыіҒ ты тазалаған соң апта сайын қайта карап тексереді жэне формалннніц 10 про центгік ерітіндісі бар тұяқ ваннасынан ауру қой іріктеп алынғанша өткізіП отырады. Бөліп алынған ауру қойларды бірінші топқа ауыстырады.

Келешекте, кыс бойы және жазғытұрым ай сайын оарлык койдын тұякта рын тексереді. Егер осы көрсетілген уакытта ауру мал байқалмаса, онда аурудан ары.іды деп саналады.

Ёмдеумен катар койды едені таза, кұрғак төсеніш төселген кораларга орнадастырады. Азык рационында сулы азықтардын мөлшері азайтылып, оныц орнына шалғындық не далалык ұсак пішен беріледі. Рашюнға ағаштын кур-гак жапырағы, көктеген сұлы косуға болады. Ауру жазғы кезецде пайда бол са, койдыц жеке топтарын бөлек жайылымда және биік, кұрғак жерде бағады. жанбыр кезінде оларды сыздан және балшықтан сактайды (жаппаларда ус тайды).

Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті

Аграрлық факультет

Ветеринариялық медицина кафедрасы
Аймақтық хирургия пәнінен

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Тақырыбы:

Орындаған:

Тексерген:

Бағасы __________ Қолы ___________ Күні _____________

СЕМЕЙ, 2013

Мазмұны

1. 
   Кіріспе
   
2. 
   Әдебиеттерге шолу
   
3. 
   Негізгі бөлім (өзіндік зерттеу)
   

3.2 Бақылау және емдеу кестесі (курация)

3.3 Эпикриз

4. 
   Қорытынды және ұсыныс
   
5. 
   Қолданылған әдебиеттер
   
6. 
   Қосымшалар
   

КУРСТЫҚ ЖҰМЫСТЫҢ МЫСАЛ ТАҚЫРЫБТАРЫ

2. Иттердің құлақ қалқанын кесу

3. Жылқының бас аймағындағы лимфа түйіндерінің іріңді қабынуы, емдеу

4. Желке аймағының флегмонасы, анықтау, емдеу

5. Мойын омыртқа буындарының шығуы және сынуы, анықтау, емдеу

6. Өңеш дивертикулы, анықтау, емдеу

7. Мойынтұрық венасының қабынуы – тромбофлебит, анықтау, емдеу

8. Шоқтық лимфоэкстравазаты, анықтау, емдеу

9. Шоқтық бурситы анықтау, емдеу

10. Шоқтық флегмонасы, абсцессі анықтау, емдеу

11. Пневмоторакс анықтау, емдеу

12. Қабырғалардың сынуы анықтау, емдеу

13. Құрсақ аймағының механикалық жарақаттары анықтау, емдеу

14. Қарын мен ішектегі бөгде заттар анықтау, емдеу

15. Жарықтар анықтау, емдеу

16. Перитонит анықтау, емдеу

17. Шонданай жүйкесінің салдануы анықтау, емдеу

18. Буының созылуы анықтау, емдеу