2 К. С. Ж масова психология

Т уйсж тщ  Heri3ri  зандыльщтары 
Адаптация
Сез1м 
муш елерш щ  с е з п ш т т  
эсер 
етугш ттркенд1р- 
ггштерге  б!ртшдеп  бешмделуге  байланысты 
да езгерш 
отырады. Бул кубылысты адаптация дейда. Адаптащя - 
латынша "адаптацио", казакша "бетм д елу" деген магы­
наны бшд1ред1.
Адаптация кубылысы адам сезпштптнщ артуын неме­
се темендеуш керсетш отырады. Туйсжтердщ кай-кайсы- 
сы да адаптацияланады. Мэселен, керу туйсйгшдеп адап- 
тацияны алайык.  Жарык жерден карацгыга 
Kipy 
б1зде 
карацгылык адаптациясын тугызады. Жарьщ жерден ка- 
рацгы белмеге шргенде кездщ карашыгы 17 есе улгаяды.
H ie  
туйс1ктер1ндег1  адаптация  турл1  дэрежеде 
кершед1 меселен, камфораныц nici  1-2 минуттан кейш 
сезьлмейтш болса, кыша мен нашатыр спиртшщ т о щ е  
адаптациялану тез1рек болады.
Ауырсыну туйсжтершдеп адаптация етеэлй з, ауыр- 
сыну  агзаныц калыпты  жумысыныц бузылгандыгын, 
осы сигналдыцбиологиялык ролш керсетедо. Адаптация 
кубылысы унемЗ. езгерш отыратын сырткы дуние 
T iT ip -  
кещцрйштерше анализаторлардыц калай да бешмделе 
алатындыгын байкатады.
"Сенсибилизация"  -  латын ceei, казакша магынасы -  
"сезrim". Егер адаптация кубылысы талдагыштар сезгпп- 
тнтнщ турл1 жагдайларга орай бэсецдеушщ керсеткпш бол­
са, ал сенсибилизация—сезгштктш, тек артуын гана керсе- 
тетш кубылыс. Мэселен, кезге тускен жарык мелшер1 оныц 
керу каб1лепмен катар, есту туйсшнщ де сез
1
мталдыгын 
арттыруга себеп болады. Одетте, кызыл туе адамньщ ак, кара 
тустерда дурыс ажыратуына жардемдеседа. Ушкыштардыц 
тунй 
ушуга даярлану кезшде кездерше 20-30 минут бойы 
Кызыл кезщгцрж киетшдер1 осыдан.
"Синестезия" -  грек сез1. Казакша 
M e H ic i 
"косарлан- 
ган туйсж" деген магынаны бьлдореде. Ттркенд1рг1штер 
ceeiM мушелершщ б1реушде гана туйсж тугызудыц ор- 
нына сол сэтте баска туйсжтердщ пайда болуына да жаг- 
дай жасайды. Меселен, кейб1р адамдар б1реудщ сезш eeri-
153

генде,  буган  коса турл1 дэмдер мен  тустерд1 де 
ceeiHyi 
мумк1н. Сондай адамдардыц 6ipi кызгылт тустен -  жы- 
лыльщты, екшш1л@р1 кегйццр, жасыл тустен -  суыцты 
сезшеда. Туйсжтердщ осылайша косарланып журуш си­
нестезия дейдъ Синестезия -  туйсжтердщ езара байланы- 
сыныц шамадан тыс дамыган 

жүктеу 7,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: